FAKTORİNG ŞİRKETLER

6361 SAYILI FİNANSAL KİRALAMA ,FAKTORİNG VE FİNANSMAN ŞİRKETLERİ
KANUNU ÇERÇEVESİNDE FAKTORİNG ŞİRKETLERİ

FAKTORİNG NEDİR VE HİZMETLERİ NELERDİR?

Faktoring Nedir?

Faktoring, mal ve hizmet satışlarından doğan vadeli alacakların temlik yoluyla bir faktoring kuruluşuna devredilmesi ve bu alacakların faktoring kuruluşu tarafından yönetilmesidir. Faktoring; Finansman, Garanti ve Tahsilat hizmetleri olarak temelde üç ayrı hizmeti bir arada sunmaktadır.

Faktoring Hizmetleri

Faktoring, sunduğu hizmetler ile ticari alacakların finansal nedenlerden dolayı ödenememe riskini üstlenir, tahsilat işlemlerini takip eder, alacakları vadesinden önce nakde dönüştürür. Böylece işletmeler başka bir kaynağa gerek duymadan Faktoring’den elde ettikleri kaynak ile düzenli nakit akışı sağlarlar.

Faktoring şirketleri “Garanti”, “Tahsilat” ve “Finansman” olmak üzere üç temel hizmet sunar. Faktoring’in kapsadığı bu hizmetler, işletmelerin ihtiyaçlarına göre birlikte ya da ayrı olarak sunulabilir.

Alacak Garantisi: Faktoring şirketi, alıcı firmaların finansal nedenlerden dolayı ödeyememe riskini üstlenir. Satıcı firmanın vadeli satışlarından doğan, onayladığı limit dahilindeki alacaklarının %100’ünü garanti altına alır, işletmelerin ticari risklerini azaltır.

Tahsilat: Satıcı firmaların devrettiklerini alacaklar, faktoring şirketinin alacağı haline dönüşür. Tahsilatı faktoring şirketi takip eder. Tahsilat takibini faktoring şirketine devreden işletmeler sürdürülebilir ve güvenli büyüme fırsatı yakalar.

Finansman: Vadeli alacaklarını faktoring şirketine devreden satıcı firmalar, vadelerinden önce bu alacaklarının belli bir yüzdesini ön ödeme olarak kullanabilirler. Böylece alacakların nakde dönüşümü hızlanır ve işletmenin büyümesi için gerekli olan nakit herhangi bir dış kaynağa gerek olmadan ticari alacaklardan elde edilmiş olur. Faktoring, “satışlara paralel” işletme sermayesi sağlar ve firmaların satın alım gücünü arttırır.

Uygulamada en sık görülen Faktoring Hizmetleri Finansman ve Tahsilat faktoring hizmetleridir.

FAKTORİNG ŞİRKETLERİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ VE YAPACAĞI İŞ VE İŞLEMLER

Faktoring şirketi sunduğu hizmetlerin karşılığında firmadan bir komisyon talep eder. Factor ile müşteri arasındaki ilişkinin çekirdeği normal ticari mekanizma içinde doğan şirketin borçlarının çoğunu satın almayı factorun taahhüt etmesidir. Aynı zamanda factor, şirketin satış hesaplarıyla ilgili tüm idari sorumluluğu da üstlenir. Factor fatura karşılığında derhal nakit ödemeyi taahhüt eder. Şirket yönetimini, geç ödeyen alıcılarla uğraşmaktan kurtarır ve müşterinin kötü niyetine karşı alacağın korunmasını sağlar. Mallar teslim edilir edilmez şirket müşterisine ve faktoring şirketine faturayı gönderir. Bundan sonra faturanın finansal ve idare sorumluluğunu factor üstlenir ve şirket fatura miktarının %80’ini nakit olarak çekme hakkını elde eder. Faturanın geri kalanını da müşteri nihai ödemeyi yaptıktan sonra ya da önceden belirlenen günde yapar.

Faktoring şirketinin müşterisinden temliken aldığı bir alacağı takip edebilmesi için; alacak bir kambiyo senedinden kaynaklansa bile faktoring sözleşmesi ile beraber, alacağı doğuran temel satım ilişkisine ait fatura ve benzeri belgeleri de ibraz etmek zorundadır

BDDK ilgili mevzuat düzenlemeleri uyarınca mal veya hizmet satışında alacağın temlik edilebilmesi için;

Faktoring şirketi ile faktoring şirketi müşterisi arasında doğacak alacağın temlikine yönelik bir sözleşme yapılması, söz konusu sözleşmede işin tanımının, alacağın niteliğinin, tutar veya tutarın hesaplanamaması durumunda, hesaplamaya baz oluşturacak veriler çerçevesinde belirlenen azami faktoring limiti ile ödeme şartlarının açıkça belirtilmiş olması,

Bahis konusu sözleşmedeki söz konusu hususların, faktoring şirketi müşterisi ile borçlu arasında imzalanan sözleşme, sipariş formu, proforma fatura ve/veya akreditif belgeleri ile varsa bunlara ilave olarak doğacak bir alacak olacağını gösteren diğer belgelerle tevsik edilmesi,

Mal veya hizmet satışından kaynaklanan bir ticari ilişki bulunduğunu ve temlike konu alacakların da bu ticari ilişki çerçevesinde doğacağını ispatlayacak şekilde bütün bu belgelerin doğruluğunun ve tutarlılığının bir bütün halinde kontrol edilerek değerlendirilmesi, bunların kurumumuz denetim elemanları tarafından yapılacak denetime hazır bir şekilde dokümante edilmesi,

Alacağın doğmasını müteakip düzenlenecek fatura veya fatura benzeri belgelerin mutlak suretle en kısa süre içerisinde faktoring şirketi tarafından müşteriden temin edilerek işlem dosyasına eklenmesi zorunluluk arz etmektedir.

Yukarıda Faktoring Şirketlerinin iş tanımı belirtilmiştir. Faktoring Şirketleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'na  bağlı kuruluşlar olup yaptıkları tüm faktoring işlmeleri BDDK tarafından denetlenmektedirler. Faktoring Şirketleri ayrıca 6361 sayılı Finansal Kiralama ,Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanun hükümlerine tabidir. Nitekim 6361 sayılı kanunun 2. Maddesinde Türkiye’de kurulu finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri bu Kanun hükümlerine tabidir. Hükmü yer almaktadır. 

FAKTORİNG ŞİRKETLERİNİN YAPAMAYCAĞI İŞ VE İŞLEMLER

Finansal Kiralama Factoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğin 22/2. maddesine göre factoring şirketleri kambiyo senetlerine dayalı olsa bile bir mal veya hizmet satışından doğmuş ve doğacak fatura ve benzeri belgelerle tevsik edilmeyen alacakları satın alamazlar veya tahsilini üstlenemezler.

 6361 SK 9/2. hükmüne göre; "Faktoring şirketi Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemez. Aynı faturaya dayalı birden çok faktoring şirketine yapılan kısmi temliklerin toplam tutarı fatura tutarını aşamaz." düzenlemesi yer almaktadır. Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8/1. maddesinde; "Faturalı alacağa istinaden kambiyo senedi veya diğer senetlerin alınması halinde, alınan kambiyo senedi veya diğer senetteki ciro silsilesinde kuruluşa kambiyo senedi veya diğer senedi ciro edip veren kişinin, devralınan faturada alacaklı olarak gözüken kişi ve bu kişiden bir önceki cirantanın veya keşidecinin de faturadaki borçlu ile aynı kişi olması gerekir. Fatura ile kambiyo senedi veya diğer senetteki tutarın uyumlu olmasına dikkat edilir. Kuruluş tarafından kullanılan faktoring programları bu uyumu gözetecek ve uyumsuzluk söz konusu olduğunda işlem yapılmasına olanak vermeyecek şekilde yapılandırılır" hükmüne yer verilmiş olup böylece faktoring şirketlerinin 6361 SK 9/2. maddesine ve buna göre çıkartılan yukarıda sözü edilen yönetmeliğin 8/1. maddesi hükümlerine uygun olarak temlik almadıkları kambiyo senetlerinde yetkili hamil olamayacakları anlaşılmaktadır.  Faktoring şirketlerinin müşterilerinden ek teminat mahiyetinde olmak üzere devralınan ve fatura veya fatura yerine geçen belge ile ilişkili olmayan kambiyo senedi alabilecekleri de Yönetmeliğin 8/3. maddesinde hükme bağlanmış ancak bu nitelikteki senetlerin tahsil edilebilmesi için bir takım koşulların mevcudiyeti aranmıştır.

04.02.2015 tarihli Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 8.maddesinde;
“(2) Müşterilerden ek teminat mahiyetinde olmak üzere devralınan ve fatura veya fatura yerine geçen belgeler ile ilişkili olmayan kambiyo senedi veya diğer senetlerin tahsil edilebilmesi için;
a) Alacağın vadesinde ödenmeyip sorunlu hale gelmiş olması,
b) Alınan kambiyo senedi veya diğer senet karşılığında hiçbir şekilde kambiyo senedi ve diğer senedin ilgililerine finansman sağlanmaması,
c) Kuruluşun işlem ve muhasebe kayıtlarında ek teminat mahiyetinde alınan kambiyo senedi veya diğer senedin ilgili borcun teminatı karşılığında alındığına ilişkin kayıt düşülmesi gerekir.
(3) Müşterilerden ek teminat mahiyetinde olmak üzere devralınan ve fatura veya fatura yerine geçen belgeler ile ilişkili olmayan kambiyo senedi veya diğer senedin tahsil edilmesi, ancak kuruluşun vadesinde ödenmeyen alacağı ve müşteriden olan diğer alacaklarını ilgili mevzuat çerçevesinde alacağın geri ödenebilirliğine göre Tasfiye Olunacak Alacaklar veya Zarar Niteliğindeki Alacaklar hesabında sınıflandırması, buna göre özel karşılık ayırması ve hukuki takip süreçlerini başlatmış olması halinde mümkündür.

Müşteriler, icra takibine konu edilen bononun faktoring sözleşmesinin teminatı olarak verildiğini, sözleşme ile temlik edilen çekin keşide tarihi gelmemesine rağmen davalının hesabı kat ederek teminat olarak verilen bonoyu tahsile koymasının usule aykırı olması nedeniyle menfi tespit ve haciz baskısıyla yapılan ödemelerin istirdadı isteminde bulunabilirler. Aşağıda belirtilen Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere faktoring şirketlerinin faturalarla tevsik edilmeyen kambiyo senetleri ile açmış olduğu icra takiplerinin iptali gerekir. Faturalar ile tevsik edilmeyen ve teminat olarak alınan munzam senetlere ilişkin başlatılan icra takiplerinin iptal edilmesi gerektiği gibi işbu icra takipleri yönünden müşteriler menfi tespit davası ile borçlu olmadıklarının da tespitini talep edebilirler. Ayrıca munzam senetler yönünden başlatılan icra takiplerine yönelik yapılan ödemeler istirdat davası ile geri alınabilir.

Yargıtay 12. HD 2022/10641 E, 2023/3191 K, sayılı ilamında “Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı yazılı kararı ile; alacaklının faktoring şirketi olduğundan 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu’nun 9/2. maddesi ve Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8/1. maddesi uyarınca çek yönünden alacağını ve yetkili hamil olup olmadığını fatura ile tevsik etmesi gerekeceğini, takibe konu edilen çekin tahsile konulabilmesi için ilgili kanun ve yönetmelikte yazılı koşulların gerçekleşip gerçekleşmediği hususlarının yargılamayı gerektirdiğinin açık olduğunu, (Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2020/7857 Esas 2020/10812 Karar sayılı ilamında belirtildiği gibi öte yandan, İİK’nın 170/a-2. maddesi gereğince; icra mahkemesinin, yasal sürede yapılan itiraz veya şikayet nedeniyle icra mahkemesine intikal eden işlerde, öncelikle, takip dayanağı çekin kambiyo vasfında olup olmadığını veya alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip hakkının bulunup bulunmadığını re’sen inceleyerek takibin iptaline karar verebileceğini, icra mahkemesince, Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğinin 8/1. maddesinde öngörülen şartın gerçekleşip gerçekleşmediği dolayısı ile alacaklının yetkili hamil olup olmadığı, alacağın miktarı ve tahsilinin gerekip gerekmediği yargılamayı gerektirdiğinden istemin kabulü ile İİK’nın 170/a-2. maddesi uyarınca takibin iptaline karar verilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığını gerekçe göstererek şikayet edilen alacaklının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir” şeklindeki istinaf kararını onadığı görülmüştür. Ayrıca Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2020/479 Esas 2020/3932 Karar sayılı içtihadı ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 2020/1663 Esas 2020/3211 Karar sayılı kararların da benzer yönde olduğu görülmüştür.

UYGULAMADA FAKTORİNG ŞİRKETLERİNİN USUL VE YASAYA AYKIRI OLARAK YAPTIKLARI İŞ VE İŞLEMLER

Yukarıda Faktoring Şirketlerinin 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu ve Yönetmeliği çerçevesinde yapmayacağı iş ve işlemler detaylı olarak anlatılmıştır. Ancak uygulamada Faktoring Şirketleri, faktoring işlemi yaparken finansman karşılığında müşterilerinden çekleri temlik cirosu ile teslim alırken ek olarak boş senetler teslim almaktadır. Uygulamada işbu senetler munzam senet olarak adlandırılmaktadır. Faktoring Şirketleri işbu munzam senetleri teminat olarak almakta ve bu teminat senetlerini sonradan usul ve yasaya aykırı olarak doldurmaktadır. Doldurdukları munzam senetleri teslim aldıkları çeklerin keşide gününden önce icra takibine koyarak alacaklarını vadesi gelmeden tahsil etmektedirler. Ancak yukarıda detaylı olarak açıkladığımız üzere işbu icra takipleri 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu ve Yönetmeliğine tamamen aykırıdır. Müşteriler, usul ve yasaya aykırı icra takiplerinin iptalini talep etme hakkı söz konusudur. Ayrıca müşteriler munzam senetlerden dolayı borçlu olmadıklarını menfi tespit davası ile ileri sürebilmektedir. Munzam senetlere dayalı icra dosyalarına ilişkin yapılan ödemeler yine müşteriler tarafından açılan istirdat davası ile talep edilebilmektedir.

Siz de faktoring işlemi yaparken Faktoring Şirketlerinin usul ve yasaya aykırı işlemleri nedeniyle mağdur olmanız durumunda alanında uzman olan hukuk büromuza ulaşarak hakkınızı sonuna kadar arayabilirsiniz. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu alanında uzman olan hukuk büromuz faktoring işlemleri kapsamında yapılan tüm icra takip işlemlerinde usule aykırı işlemler olması durumunda yasal haklarınızı savunmakta ve gerekli itirazları yaparak tarafınıza yardımcı olabilmektedir.